(1).jpg)
Nếp bầu Tam Mỹ nổi tiếng dẻo, thơm ngon đặc biệt mà hiếm nơi nào có. Giống lúa nếp này được được nông dân xã Tam Mỹ gieo mạ và cấy vào vụ Hè Thu hằng năm. Tuy nhiên, một thời gian dài giống lúa này bị lãng quên, nhận ra giá trị của nếp bầu Tam Mỹ, ngành nông nghiệp huyện Núi Thành đã tìm cách phục tráng giống và giao cho nhóm kỹ sư nông nghiệp Trần Văn A và Bùi Văn Gát (Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp huyện Núi Thành) thực hiện đề tài “Phục tráng giống nếp bầu cấy ở Bàu Đưng Tam Mỹ từ hạt giống sản xuất trong đại trà”. Theo đó, nhóm kỹ sư nông nghiệp này đã thực hiện thành công việc phục tráng giống nếp bầu Tam Mỹ từ hạt giống sản xuất trong đại trà để làm cơ sở cho việc nhân rộng 30 - 40ha đất sản xuất nếp bầu/vụ ở xã Tam Mỹ Đông, Tam Mỹ Tây. Sau đó, nhân rộng 200 - 300ha ở các địa phuơng khác trong huyện và đây chính là cơ sở để nhân rộng diện tích sản xuất giống nếp bầu Tam Mỹ, giúp người dân nâng cao thu nhập.
Đáng chú ý, trong một dự án, qua phân tích, đánh giá, hàm lượng một số chất có trong Nếp bầu Tam Mỹ cao hơn hẳn so với các giống Nếp khác hoặc đang sản xuất ở địa phương khác hiện nay. Có mùi thơm đặc trưng và rất dẻo, thích hợp cho việc chế biến các loại sản phẩm truyền thống và cao cấp như cốm, bánh tét, xôi, rượu nếp bầu,… Hiện tại, thị trường tiêu thụ sản phẩm Nếp bầu Tam Mỹ trong và ngoài tỉnh là rất lớn, bởi sản phẩm đáp ứng được các yêu cầu của “Chương trình mỗi xã một sản phẩm” - OCOP và Nếp bầu cũng dùng để làm nguyên liệu chế biến ra những sản phẩm truyền thống và cao cấp khác. Hiện, các Hợp tác xã ở Tam Mỹ Đông và Tam Mỹ Tây đang quy hoạch vùng sản xuất Nếp bầu, tổ chức đóng bao bì, tạo sản phẩm OCOP đồng thời liên kết thị trường tiêu thụ theo chuỗi giá trị, phát huy thế mạnh tại địa phương.
Và để gìn giữ giá trị của đặc sản này, mới đây, tại xã Tam Mỹ Tây, Sở Khoa học - công nghệ Quảng Nam và UBND huyện Núi Thành đã công bố quyết định của Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học - công nghệ) về nhãn hiệu tập thể “Nếp bầu Tam Mỹ” cho sản phẩm nếp bầu.
Vụ hè thu năm 2019, HTX đồng hành với nhà nông triển khai canh tác 15ha giống trên các cánh đồng Bàu Dừa (thôn Trung Chánh), Cây Gáo Sâu (thôn Tịnh Sơn) và Bàu Lác (thôn Trung Chánh) nhằm xây dựng chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nếp bầu. Cũng trong năm này, Nếp bầu Tam Mỹ được đánh giá phân hạng sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh.
Năm 2020, HTX tiếp tục liên kết sản xuất trên diện tích khoảng 30ha. Ngoài giống, hộ nông dân nhận canh tác được hỗ trợ về vật tư phân bón, thuốc sinh học và được cán bộ Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp Núi Thành thường xuyên xuống tận cánh đồng kiểm tra, hướng dẫn kỹ thuật.
Theo tính toán, sản xuất 1 sào (500m2) nếp bầu Tam Mỹ trong mô hình tốn chi phí 2.205.000 đồng, với năng suất 35 tạ/ha (tương đương 175kg/sào), giá bán: 16.000 đồng/kg, nông dân có lãi 595.000 đồng/sào (tương đương lãi 11.900.000 đồng/ha); trong khi đó trồng lúa với năng suất 50 tạ/ha chỉ có lãi 57.000 đồng/sào (tương đương lãi 1.140.000 đồng/ha). Sản xuất nếp bầu trong mô hình với diện tích 20ha ở Tam Mỹ Đông, năng suất đạt 35 tạ/ha, tăng 5 tạ/ha so với sản xuất ngoài mô hình thì sẽ cho tăng thu nhập thêm 160.000.000 đồng (20hax500kgx16.000 đồng=160.000.000 đồng). Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp huyện Núi Thành còn phối hợp với Hợp tác xã nông nghiệp – dịch vụ - du lịch Tam Mỹ Tây tổ chức thu mua sản phẩm nếp bầu từ 5 ha tại thôn Trung Chánh, xã Tam Mỹ Tây. Ngoài ra, xã Tam Mỹ Đông, Tam Mỹ Tây cũng vận động nông dân quy hoạch vùng sản xuất thuộc các chân ruộng lúa đã bỏ hoang để sản xuất nếp bầu, tạo nguồn nguyên liệu dồi dào cho chế biến, xây dựng thương hiệu nếp bầu thành sản phẩm OCOP. Điều đáng mừng là giá trị sản phẩm nếp bầu thời gian gần đây tăng cao, vì nó được sử dụng chế biến nhiều sản phẩm truyền thống và cao cấp, nhờ vậy, giá bán thóc nếp tăng 3000 đồng/kg và giá gạo nếp bầu đóng gói, tăng từ 8000 đến 10.000 đồng/kg so với năm 2018.
Việc xây dựng mô hình nhân giống phục vụ bảo tồn và phát triển nếp bầu Tam Mỹ thành công đã góp phần làm thay đổi tập quán sản xuất của nông dân theo hướng mới, có lợi, nâng cao nhận thức và bảo tồn, phát triển giống Nếp quý tại địa phương; kết quả đề tài đã định hướng quy hoạch vùng sản xuất, có quy trình sản xuất hợp lý, ít bị sâu bệnh gây hại nên năng suất sẽ đạt cao, góp phần nâng cao chuỗi giá trị sản xuất nếp. Việc mở rộng diện tích sản xuất nếp bầu tại Tam Mỹ và các địa phương khác trong huyện sẽ tạo ra sản phẩm Nếp dồi dào đáp ứng nhu cầu của thị trường. Đồng thời tạo ra thương hiệu đặc trưng của địa phương, tăng thu nhập cho người nông dân.