Sáng 17/2, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) phối hợp với UBND TP Hải Phòng tổ chức hội nghị toàn quốc hệ thống Văn phòng Điều phối NTM các cấp năm 2023.

Dự hội nghị có Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan; Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam; Bí thư Thành ủy Hải Phòng Lê Tiến Châu cùng đại diện lãnh đạo các Bộ, ban ngành trung ương và đại biểu  văn phòng điều phối NTM  63 tỉnh, thành phố.

Năm 2022, cả nước huy động 621.324 tỷ đồng xây dựng nông thôn mới 

Hội nghị đánh giá, phân tích những điểm mạnh, những khó khăn, những hạn chế trong công tác tham mưu chỉ đạo, điều hành và hướng dẫn triển khai xây dựng NTM thời gian vừa qua. Đồng thời, đề xuất giải pháp, hiến kế để phấn đấu đạt được chủ trương, định hướng chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ.

Theo báo cáo của Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, đến nay, cả nước có 6.009/8.225 xã đạt chuẩn nông thôn mới; trong đó có 937 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 110 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; có 255 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn NTM và 18 địa phương cấp tinh có 100% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 05 tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Trần Thanh Nam phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Nguyễn Luyên

Chương trình OCOP đã đạt được kết quả nổi bật với 8.867 sản phẩm OCOP, của hơn 4.586 chủ thể. Đặc biệt, sản phẩm OCOP đang từng bước khơi dậy tiềm năng đất đai, sản vật, lợi thế; các giá trị văn hóa vùng miền để hình thành các sản phẩm OCOP tích hợp "đa giá trị" góp phần chuyển dịch từ phát triển sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Trần Thanh Nam cho biết: Chương trình MTQG xây dựng NTM đã được tổng kết đánh giá có kết quả rõ rệt. Đặc biệt là diện mạo nông thôn đã có sự thay đổi rất lớn nhất là hạ tầng, kinh tế, đời sống và thu nhập của người dân.

Chương trình Xây dựng NTM đã gắn đã gắn vào được người dân, huy động sức dân tham gia. Từ 2021 – 2020 Chương trình đã huy động nguồn lực xã hội trên 2.000 tỷ, đây là nguồn lực lớn để đầu tư hạ tầng, phát triển kinh tế xã hội. Đây cũng là một thành quả rất lớn của chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2010 -2020.

Hệ thống camera giám sát an ninh của xã NTM nâng cao xã Tiên Thắng (huyện Tiên Lãng, Hải Phòng).

Về kết quả huy động nguồn lực thực hiện Chương trình năm 2022, đến tháng 12/2022, cả nước huy động được khoảng 621.324 tỷ đồng từ các nguồn lực để đầu tư thực hiện Chương trình (tăng 1,3 lần so với năm 2021), trong đó, vốn ngân sách Nhà nước đã bố trí trực tiếp cho Chương trình khoảng 77.397,8 tỷ đồng. Cụ thể:Vốn ngân sách Trung ương hỗ trợ là 11.000 tỷ đồng (chiếm 1,8%), trong đó: Vốn đầu tư: 9.000 tỷ đồng và vốn sự nghiệp: 2.000 tỷ đồng;

Vốn đối ứng từ ngân sách địa phương đã bố trí thực hiện Chương trình khoảng 66.397,8 tỷ đồng (chiếm 10,7%); Lồng ghép từ các Chương trình, dự án khác: 49.967 tỷ đồng (chiếm 8%); Tín dụng: 436.738 tỷ đồng (chiếm 70,3%); Doanh nghiệp: 35.503 tỷ đồng (chiếm 5,7%); Cộng đồng và người dân tự nguyện đóng góp: 21.848 tỷ đồng (chiếm 3,5%).

Tuy nhiên, theo ông Ngô Trường Sơn - Chánh Văn phòng Văn phòng Điều phối NTM Trung ương, một số địa phương chưa chủ động thực hiện công tác rà soát, xây dựng nhu cầu vốn đầu tư và chuẩn bị các thủ tục chuẩn bị đầu tư ngay từ đầu năm nên mất nhiều thời gian hoàn thiện thủ tục phê duyệt dự án đầu tư theo quy định. Do vậy, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân kế hoạch vốn ngân sách trung ương được giao năm 2022. Số liệu của Bộ Tài chính cho biết, tỷ lệ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư của Chương trình đến hết tháng 12/2022 mới đạt 47,3%

Chia sẻ tại hội nghị, ông Lê Tiến Châu – Bí thư Thành ủy Hải Phòng cho biết: Hải Phòng đã có bước phát triển mạnh mẽ, khẳng định được là thành phố cảng, đầu mối giao thông quan trọng vai trò cửa chính ra biển của các tỉnh phía Bắc.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan và Bí thư Thành ủy Hải Phòng Lê Tiến Châu cùng các đại biểu tham quan các gian hàng OCOP bên lề hội nghị. Ảnh: Nguyễn Luyên

Tính đến nay, TP Hải Phòng đã có 5/7 huyện đạt chuẩn nông thôn mới, 2 huyện được Bộ Nông nghiệp và PTNT trình Thủ tướng Chính phủ, 137/137 xã đạt chuẩn nông thôn mới trong đó 42 xã được đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, và 22 xã hoàn thành tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu.  Kết quả Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM đã thực sự làm thay đổi da thịt cho khu vực nông thôn của thành phố, đời sống vật chất nâng cao rõ rệt.

Trong định hướng phát triển kinh tế của TP Hải Phòng đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, xây dựng nông thôn mới được Đảng bộ Thành phố xác định là mục tiêu quan trọng hàng đầu, phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và ưu tiên nguồn lực, mục tiêu đến năm 2025 có 100% số xã cơ bản đạt tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu.

Cũng tại hội nghị, đại diện tỉnh Đắc Nông chia sẻ: với xuất phát điểm rất thấp; cơ sở hạ tầng thiết yếu còn yếu kém; tình hình phát triển sản xuất manh mún, tự phát, chưa có sự liên kết; tỷ lệ hộ nghèo cao, chiếm 29,25%; thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt 15 triệu đồng/năm. 

Tuy nhiên sau 12 năm nỗ lực triển khai thực hiện, đến nay thu nhập bình quân đầu người năm 2022 đạt 59,81 triệu đồng/người tăng gấp 4 lần so với năm 2010; hiện nay toàn tỉnh đã có 35/60 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới; có 2/7 huyện có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới. Chương trình đã đạt được những kết quả khá toàn diện, bộ mặt vùng nông thôn ngày càng khởi sắc, từ đó đã góp phần rất lớn vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh.

Nông thôn mới cần phát triển chiều sâu văn hóa 

Từ kết quả đã đạt được, chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới cũng đã  đặt ra  mục tiêu phấn đấu năm 2023, cả nước có khoảng 78% xã đạt chuẩn NTM, trong đó, có khoảng 25% số xã đạt chuẩn nâng cao và kiểu mẫu; có ít nhất 270 đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn NTM, có 7-8 tỉnh/thành phố được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; khoảng 9.500 sản phẩm được chuẩn hóa theo bộ tiêu chí sản phẩm OCOP.

Xây dựng NTM giai đoạn 2021 – 2025 bên cạnh những thuận lợi trong quá trình triển khai thì cũng còn nhiều khó khăn thách thứ trong bối cảnh mới cần được trao đổi, tháo gỡ. Trong đó chương trình sẽ tập trung vào một số giải pháp: Tập trung hoàn thành nhiệm vụ tham mưu, giúp Ban Chỉ đạo các cấp từ trung ương tới địa phương; Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, thống nhất nhận thức, thay đổi tư duy cho cán bộ và người dân về thực hiện xây dựng NTM gắn với xây dựng "Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh", đặc biệt là phát triển kinh tế nông thôn theo hướng chuyển từ đơn giá trị sang đa giá trị …

Để đạt được mục tiêu trên, kết luận tại Hội nghị, Bộ trưởng Lê Minh Hoan chỉ ra một số nội dung mà Văn phòng điều phối NTM các cấp cần triển khai trong thời gian tới, đó là: 

Mọi sự đổi mới bắt đầu từ sự năng động của các địa phương. Lấy sự năng động đổi mới sáng tạo ở cơ sở để làm động lực phát triển, khắc phục sự "đồng phục hóa" ở các địa phương trên khắp 63 tỉnh thành. Trong thời gian tới, Bộ trưởng bày tỏ mong muốn có những cách thức tiếp cận mới hơn. Bởi nếu làm được thì dư địa, tiềm năng của chúng ta trong phát triển NTM sẽ là rất lớn.

Bên cạnh đó, các địa phương cũng cần kết nối với nhau để giao lưu, tương tác cũng như cùng nhau chia sẻ thông tin, bài học, cách làm hay. Đặc biệt, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh, muốn địa phương năng động thì thủ lĩnh phải năng động.

Bộ trưởng cho rằng, từ hội nghị hôm nay, cần nhìn lại cách tiếp cận nông thôn mới. Xây dựng NTM không chỉ thay đổi diện mạo nông thôn mà phải đi vào chiều sâu, gắn với bản sắc, giá trị nông thôn.

Đồng thời, đánh giá cao sáng kiến của các địa phương, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh: Nông thôn mới chính là sức sống mới mà sức sống mới ở đây là sức sống của cộng đồng, và nhiệm vụ của chúng ta trong thời gian tới chính là phải hồi sinh sức sống của cộng đồng. Vừa qua những mô hình như làng hạnh phúc, làng thông minh cũng là một gợi ý rất hay. Xây dựng NTM là cho chính mình và cho thế hệ mai sau.

Bộ trưởng cũng khẳng định: Mỗi địa phương sẽ có những cách thức riêng biệt để kể câu chuyện riêng của mình, tránh bị rập khuôn, mặc đồng phục, thể hiện từ khẩu hiệu, thông điệp. Đây chính là không gian sáng tạo cho Chương trình Mỗi xã một sản phẩm. Có thể nhiều địa phương có cùng 1 sản phẩm (mật ong, trà hoa vàng…) nhưng mỗi nơi có một câu chuyện khác nhau. Chương trình OCOP phải tạo ra không gian kinh tế nông thôn, tạo ra nhiều việc làm cho người dân nông thôn. Phải tạo ra giá trị gia tăng nhiều hơn nữa.

"Đừng tạo xung đột giữa đô thị và nông thôn, giữa công nghiệp và nông nghiệp… tất cả đều cần hòa hợp. Bởi lẽ, tất cả chúng sẽ đều góp phần phát triển quốc gia ngày càng thịnh vượng" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.