Ảnh minh họa.

Năm 2010, khi bắt tay xây dựng nông thôn mới, Quảng Nam có điểm xuất phát rất thấp, trong 200 xã xây dựng nông thôn mới thì có đến 163 xã đạt dưới 5 tiêu chí (trong đó có 48 xã trắng tiêu chí); bình quân chung số tiêu chí nông thôn mới đạt chuẩn hơn 2,6 tiêu chí/xã; thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt rất thấp, khoản 10 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo trên 24%; kết cấu hạ tầng thiết yếu còn sơ sài và thiếu đồng bộ, đời sống của người dân còn gặp nhiều khó khăn, nhất là các xã miền núi. 

Chương trình nông thôn mới như một luồng khí mang nhiều năng lượng thổi vào nông thôn Quảng Nam, bằng sự nỗ lực phấn đấu, sau 10 năm triển khai thực hiện, với cách làm sáng tạo, chủ động và đồng bộ, đến nay, bình quân chung số tiêu chí nông thôn mới đạt chuẩn của toàn tỉnh đạt trên 16 tiêu chí/xã (tăng trên 13 tiêu chí/xã so với năm 2010). Đến cuối năm 2020, toàn tỉnh có 116 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, đạt tỷ lệ 58% tổng số xã; 12 xã đạt chuẩn xã nông thôn mới nâng cao và 2 xã đạt chuẩn xã nông thôn mới kiểu mẫu.

Trong xây dựng nông mới thì tiêu chí quy hoạch được các địa phương đặt lên hàng đầu, tuy bước đầu thực hiện quy hoạch có những khó khăn nhất định nhưng đến cuối năm 2013, 100% số xã đã được phê duyệt quy hoạch, nhờ quy hoạch tương đối đồng bộ đã khắc phục được tình trạng tùy tiện nay làm, mai phá, đưa nông thôn dần được quản lý theo quy hoạch. Về phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội ở nông thôn luôn được tỉnh quan tâm đầu tư, qua 10 năm, diện mạo nông thôn khởi sắc rõ rệt, cơ sở hạ tầng có bước đột phá.

Đến nay, Quảng Nam đã bê tông hóa trên 2.500km giao thông nông thôn và trên 600km giao thông nội đồng, đã có 157 xã đạt tiêu chí giao thông; đầu tư trên 700 công trình thuỷ lợi, kiên cố và tu sửa gần 1.300km kênh mương, đến nay có 171 xã đạt tiêu chí thủy lợi. Các địa phương đã đầu tư xây dựng hơn 2.000 km đường dây trung, hạ áp; trên 900 trạm biến áp. Công tác hỗ trợ xây dựng nhà ở nông thôn được quan tâm lồng ghép từ nhiều chương trình, nhất là từ nguồn hỗ trợ di dời, sắp xếp dân cư theo Nghị quyết 05 của Tỉnh ủy, đến nay đã có 166 xã đạt tiêu chí nhà ở dân cư.

Xác định nhóm tiêu chí về kinh tế và tổ chức sản xuất là quan trọng hàng đầu, nhiều cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn được ban hành, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn luôn được chú trọng, nhờ đó đã góp phần giúp cho người dân nông thôn có việc làm, tăng thu nhập, hiện nay có 94% xã đạt tiêu chí lao động có việc làm. Tư duy sản xuất nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch theo hướng hàng hóa được nông dân từng bước tiếp thu và ứng dụng. Công tác thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp nông thôn được chú trọng, góp phần để người dân nông thôn “ly nông bất ly hương”. Nhờ đó, thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn ngày càng được cải thiện và tăng lên đáng kể, tính đến cuối năm 2020, thu nhập bình quân đầu người đạt trên 40,5 triệu đồng/năm, tăng hơn 30 triệu đồng so với năm 2010, tỷ lệ hộ nghèo còn 5,3%.

Rút kinh nghiệm khi xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015, nhiều xã khi đạt chuẩn nông thôn mới nhưng vẫn chưa thật sự “mới”, vì vậy, tỉnh đã đề ra chủ trương xây dựng "Khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu", xem đây như là tiêu chí 20 trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Qua 5 năm triển khai thực hiện, phong trào xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu đã tạo hiệu ứng tích cực, từng bước xây dựng nông thôn trở thành những miền quê đáng sống.

Mục tiêu trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 rất nặng nề, phấn đấu có 160 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm 80% số xã. Trong đó, có 64 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 16 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu); không còn xã đạt dưới 15 tiêu chí; có 9 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Để đạt mục tiêu đề ra nêu trên và hướng đến xây dựng nông thôn mới bền vững, cần hơn nữa sự chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân trên địa bàn tỉnh; cần phải xác định được các nhiệm vụ trọng tâm cũng như các giải pháp cụ thể trong chỉ đạo thực hiện để xây dựng nông thôn mới đi vào thực chất, có chiều sâu, phát triển kinh tế hộ, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao, tạo dựng được những làng quê văn minh, hiện đại, gắn với đô thị; với quan điểm xuyên suốt theo Chỉ thị 41 của Tỉnh ủy đó là: “Xây dựng nông thôn mới là quá trình thường xuyên, liên tục, có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc. Xây dựng nông thôn mới phải là nông thôn của khát vọng khởi nghiệp, làm giàu”.

 Với những kỳ vọng nêu trên, hy vọng thời gian đến Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới của tỉnh sẽ tiếp tục khởi sắc, đáp ứng được sự mong đợi của Trung ương, của Đảng bộ tỉnh và toàn thể nhân dân xứ Quảng.