Một góc làng quê thuộc huyện Nông Sơn. Ảnh: Huỳnh Sơn
Ông Nguyễn Đình Tân, Chủ tịch UBND xã Quế Lộc, một trong những xã điểm xây dựng nông thôn mới của huyện Nông Sơn cho biết: “Xuất phát điểm thấp, hơn 90% lao động trong lĩnh vực nông nghiệp nhưng đất sản xuất ít, kinh tế chưa được đầu tư phát triển đồng bộ, trình độ dân trí còn hạn chế, hiện nay toàn xã có 787 hộ trong diện hộ nghèo chiếm gần 48% và 463 hộ cận nghèo chiếm 28,2% nên địa phương gặp rất nhiều khó khăn. Có lẽ đến hết năm 2015, xã vẫn chưa thể hoàn thành tiêu chí giảm hộ nghèo còn 15%”.
Khi triển khai xây dựng NTM, nhân dân trên địa bàn tích cực hưởng ứng, ông Nguyễn Văn Dư - Thôn Dùi Chiêng 2, xã Phước Ninh nói: “Bảo tham gia, làm gì cũng nhiệt tình ủng hộ. Nhưng với mức thu nhập bình quân đầu người mỗi năm chỉ khoảng 7-8 triệu đồng thì bà con cũng chỉ ủng hộ được về tinh thần, đất đai, cây cối, hoa màu…khi có công trình được triển khai”.
Thực tế, trong những năm qua, triền khai thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, các cấp ủy, chính quyền tập trung tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân tham gia hưởng ứng phong trào hiến đất, hiến công, cây cối và hoa màu để xây dựng đường giao thông nông thôn, kênh mương thủy lợi, nhà sinh hoạt thôn như: xã Quế Lộc, Sơn Viên, Quế Ninh, Quế Trung, Quế Phước, Quế Lâm. Trong đó, điển hình xã Quế Phước đã vận động 79 hộ dân hiến trên 10.000m2 đất cùng hoa màu để làm đường Quế Phước - Quế Lâm, đường tránh lũ Phú Gia I, và đường liên thôn; nhân dân xã Quế Lộc đã hiến cho nhà nước trên 2.000m2 đất (gồm: đất ở, đất sản xuất), 1.000 ngày công cùng hằng trăm cây cối và hoa màu để xây dựng được 5,82km đường xã; 8,69km đường liên thôn, liên xóm và 1,77km kênh mương thủy lợi. Trong đó, có các điển hình cá nhân như: hộ ông Hồ Ngọc Huệ - thôn Tân Phong hiến 500m2 đất ở và 500 cây chè; hộ ông Hồ Kim Cảm - Trưởng nhóm Tin lành thôn Lộc Đông hiến 500m2 đất ở, 17 triệu đồng và 25 ngày công; hộ ông Nguyễn Đình Nghi - thôn Lộc Tây 1 hiến 600m2 đất và hàng trăm cây keo tràm;…Tuy nhiên, những con số nêu trên như “muối bỏ biển” và người dân khó trở thành lực lượng chủ lực trong phong trào xây dựng nông thôn mới.
Mục tiêu đến năm 2015, 2/7 xã trên địa bàn đạt chuẩn xã NTM là khó hoàn thành, bởi hầu hết các xã trên địa bàn huyện có địa hình phức tạp, phần lớn là vùng đồi núi, bị chia cắt bởi hệ thống sông, suối và các thung lũng nhỏ, hẹp. Dân cư sinh sống phân tán, không tập trung, đời sống của bà con vẫn còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, trình độ dân trí thấp, kinh tế chậm phát triển. Đây chính là những rào cản đáng ngại trên lộ trình xây dựng NTM, đặc biệt là với tiêu chí hộ nghèo. Hiện tại cả 7 xã trên địa bàn huyện đều có tỷ lệ hộ nghèo khá cao, xã có tỷ lệ hộ nghèo thấp nhất huyện là Phước Ninh cũng lên đến 45,53%, xã cao nhất là Quế Phước là 63,93%. Nếu tính cả hộ nghèo và hộ cận nghèo của huyện thì 77,75%. Theo đánh giá của nhiều địa phương thì rất có thể đây là “cửa ải” khó vượt qua.
Theo ông Mai Văn Tám – Phó chủ tịch UBND huyện Nông Sơn: Hoàn thiện hệ thống giao thông nông thôn, hạ thấp tỷ lệ hộ nghèo một cách bền vững... là những khó khăn cơ bản trong lộ trình xây dựng nông thôn mới hiện nay của huyện. Ngoài ra, nhiều tiêu chí khác như chợ nông thôn, nhà ở dân cư, thu nhập, cơ sở vật chất văn hóa... cũng đang “làm khó” chính quyền các xã miền núi khi muốn đẩy nhanh lộ trình xây dựng NTM.
Với quá nhiều “chướng ngại vật” như thế, việc bảo đảm lộ trình hoàn thành đúng thời gian dự định đối với huyện miền núi Nông Sơn gần như là không thể. Do đó, bên cạnh sự quyết tâm, nỗ lực của chính quyền địa phương và người dân, thì Nhà nước cũng cần quan tâm đầu tư kịp thời và có những nghiên cứu, điều chỉnh tiêu chí để sát thực hơn với những khu vực vùng núi đặc biệt khó khăn.