LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG TRỒNG RAU TRÀ QUẾ

a. Địa chỉ: Thôn Trà Quế, xã Cẩm Hà, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam

b. Đơn vị đại diện: Ban Quản lý làng rau Trà Quế

c. Số điện thoại liên lạc: 0989.397512

d. Giới thiệu sơ lược về quá trình hình thành và phát triển:

Làng rau Trà Quế thuộc xã Cẩm Hà, thành phố Hội An nằm cách trung tâm Hội An 2,5km về phía Đông Bắc. Vùng đất Trà Quế có địa hình tương đối bằng phẳng, độ cao trung bình 1,2-1,5m so với mực nước biển. Với 267 hộ, 1.226 nhân khẩu; diện tích trồng rau 18,5ha, với 202 lao động thường xuyên. Sản phẩm làm ra chủ yếu tiêu thụ ở các chợ đầu mối và các siêu thị tại thành phố Đà Nẵng thông qua Tổ thu gom và tiêu thụ rau Trà Quế.

Theo hồi tưởng của nhiều bậc cao niên sinh sống và sản xuất tại Trà Quế thì làng rau Trà Quế hình thành cách đây gần 400 năm, những cư dân đầu tiên đến định cư tại Trà Quế là những người thuộc các tộc Phạm, Mai, Nguyễn, Lê. Ban đầu, người dân tại đây sinh sống bằng nghề chài lưới, sau đó lên bờ định cư khai khẩn đất hoang để trồng rau, màu. Qua quá trình sinh sống, giao lưu phát triển kinh tế, trong làng đã phát triển thêm các tộc họ khác như Trần, Hồ... Trải qua hàng trăm năm, với những điều kiện đặc thù về tự nhiên, đặc biệt có đầm Trà Quế là nơi cung cấp nguồn rong cực kỳ dồi dào để nông dân dùng làm phân bón, các loại rau phong phú về chủng loại nên các loại rau xanh, rau thơm tại nơi đây có mùi vị đặc trưng mà khó có loại rau nào ở nơi khác có được.

Trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, người dân Trà Quế không chỉ sản xuất rau xanh, thực phẩm mà còn trực tiếp tham gia cách mạng và nuôi giấu cán bộ cách mạng. Có thể nói Trà Quế giai đoạn này là một trong những cái nôi của phong trào cách mạng giải phóng dân tộc ở Hội An. Dù nhiều lần bị địch đánh phá ác liệt, nhiều người đã ngã xuống, đã hy sinh xương máu nhưng người dân Trà Quế vẫn kiên trung, bất khuất, ngày sản xuất rau, đêm đào hầm nuôi giấu cán bộ. Những gánh rau Trà Quế không chỉ nuôi sống gia đình mà còn góp phần nuôi quân, nuôi cán bộ; hương rau Trà Quế không chỉ mang hương vị của biển, của gió, của cát, của rong đầm Trà Quế mà còn có cả mồ hôi, nước mắt và cả máu của những người con Trà Quế đã đổ xuống để bảo vệ, gìn giữ, xây dựng mảnh đất này.

Trước đây, do hình thức sản xuất rau xen cư nên diện tích nhỏ lẻ, ít được đầu tư thâm canh, hiệu quả kinh tế từ việc trồng rau chưa nói lên hết tiềm năng của vùng rau… Năm 2001, với mục đích phát triển một vùng rau chuyên canh, vừa sản xuất ra thực phẩm, vừa phát triển du lịch, UBND thị xã Hội An (nay là thành phố Hội An) đã quy hoạch làng rau Trà Quế thành vùng rau chuyên canh tập trung với diện tích từ 10ha thành 18,5ha, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển sản xuất, nâng cao sản lượng và hiệu quả kinh tế của việc trồng rau. Việc quy hoạch Làng rau Trà Quế vừa góp phần phục hồi và lưu giữ một làng nghề truyền thống từ lâu đời, vừa tạo thêm loại hình du lịch mới ở Hội An. Năm 2003, thành phố chính thức khai trương tour du lịch “Làng rau Trà Quế” với nhiều hoạt động hấp dẫn, lôi cuốn, trong đó có hoạt động “Một ngày làm nông dân làng rau Trà Quế“.

Năm 2006, làng rau Trà Quế được Sở Nông Nghiệp & PTNT tỉnh Quảng Nam cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất rau an toàn. Năm 2009, Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu Rau Trà Quế Hội An.

Người dân Trà Quế bao đời nay gắn bó với cây rau, với cái cuốc, cái rổ, đôi gióng, đôi gàu nặng trĩu trên vai… nỗi vất vả không chỉ thể hiện qua bàn tay thô ráp, giọt mồ hôi mặn chát, mà còn được gửi vào lời ca, tiếng hát: “Muốn về Trà Quế mà chơi/ Nghĩ lại sự đời gánh nước chai vai”; “Gió đưa cây cải về trời/ Rau răm ở lại chịu nhiều đắng cay”…

Vào ngày mồng 7 tháng Giêng âm lịch hằng năm, Lễ hội Cầu Bông - Làng rau Trà Quế được nhân dân trong thôn tổ chức long trọng nhằm cúng dâng lễ vật lên Thần nông với mong muốn: “Cầu cho mưa thuận, gió hòa, rau hoa tươi tốt - Cầu cho một năm mùa bộ thu - Cầu cho thôn xóm an lành”. Chính lễ hội này đã gắn với sự ra đời của làng rau Trà Quế. Lễ tế được diễn ra theo nghi lễ truyền thống, có đội gia lễ, ban nhạc bát âm, có chủ xướng, chủ tế, tả hữu phân hiến, học trò lễ. Lễ cúng bắt đầu từ 7h00 – 10h00 ngày mồng 7 tháng Giêng âm lịch; lễ vật được mỗi gia đình tự chuẩn bị ở nhà mang đến gồm: hương, hoa, trà, vàng mã, con gà trống (cắm dao tre trên lưng gà, cắm hoa trên miệng gà, kèm theo miếng huyết, bộ lòng, cặp giò), lễ vật đặc trưng là xôi hồng và món tôm “bằng hữu” đặc sản Trà Quế. Khi cúng vái người ta thường vái Thành Hoàng bổn xứ của xứ đất Trà Quế và những vị tiền hiền của nghề trồng rau. Sau khi cúng xong, đem giò gà dự đoán năm đó cuộc sống thế nào và không quên để lại bộ lòng gà và miếng xôi cho người thủ từ.

Bên cạnh đó, mồng 7 tháng Giêng âm lịch cũng là ngày cúng hạ nêu, cây nêu được dựng vào ngày cuối năm với ý nghĩa xua đuổi tà ma, giữ cho xóm, làng yên ổn. Cây nêu gồm cây tre xanh, ngọn thẳng, có treo 2 cái rọ tre, trong rọ bỏ trầu, cau, vàng mã và treo bùa tứ tung đan bằng tre.

Lễ cúng Xuân - Thu nhị kỳ cũng được người dân Trà Quế tổ chức thường xuyên hàng năm để cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng không bị sâu bệnh phá hoại, đồng thời mong cho dân làng yên ổn.

e. Các sản phẩm đặc trưng: Các loại rau ăn lá, rau gia vị được sản xuất theo hướng an toàn, với khả năng cung ứng cho thị trường khoảng 705 tấn/năm. Các món ăn nổi tiếng như: tôm “bằng hữu”, cao lầu, mì quảng, bánh tráng cuốn rau sống, nước é.

f. Video clip liên quan:

https://www.youtube.com/watch?v=eVtS1D7M_Ug

https://www.youtube.com/watch?v=XY9k2PFFc8g

https://www.youtube.com/watch?v=vtNDT8iN_XI